Vismodegib (Erivedge®) jest lekiem, którego działanie opiera się na hamowaniu komórkowego szlaku przekaźnikowego o nazwie hedgehog. Lek jest kompetycyjnym dla cyklopaminy antagonistą receptora SMO, który jest częścią szlaku sygnałowego hedgehog. Zablokowanie receptora SMO prowadzi do inaktywacji czynników transkrypcyjnych GLI1 i GLI2, co z kolei zapobiega ekspresji genów prowadzących do nowotworzenia. Badania donoszą, że zmiany w szlaku hedgehog mogą leżeć u podłoża nawet 90 proc. wszystkich przypadków raka podstawnokomórkowego (basal cell carcinoma, BCC).

W styczniu 2012 roku Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (Food and Drug Administration, FDA) zarejestrowała vismodegib do leczenia BCC w stadium rozsianym, nawrotu BCC po leczeniu operacyjnym oraz u chorych z BCC zdyskwalifikowanych z leczenia operacyjnego.

Na łamach New England Journal of Medicine ukazały się wyniki wieloośrodkowego międzynarodowego badania oceniającego skuteczność vismodegibu w leczeniu BCC. Do badania włączono chorych z przerzutowym BCC, chorych z nieresekcyjnym, lokalnie zaawansowanym BCC oraz u chorych nie zakwalifikowanych do operacji z powodu wielokrotnych nawrotów BCC i małej szansy na uzyskanie wyleczenia drogą operacyjną. Chorzy przyjmowali doustnie 150 mg vismodegibu na dobę. Za pierwszorzędowy punkt końcowy przyjęto obiektywnie oceniany stopień odpowiedzi na leczenie (założono, że przekroczy on 20 proc. u chorych z lokalnie zaawansowanym BCC i 10 proc. u badanych z przerzutowym BCC).

U chorych z rozsianym BCC (n=33) stopień odpowiedzi na leczenie vismodegibem wyniósł 30 proc. (95 proc. CI [16-48], p=0,001). U chorych z lokalnie zaawansowanym BCC (n=63) uzyskano odpowiedź u 43 proc. leczonych (95 proc. CI [31-56], p<0,001), natomiast kompletną odpowiedź u 13 chorych 921 proc.). W obu badanych grupach nowotwór odpowiadał na leczenie przez średnio 7,6 miesięcy. Efekty uboczne leczenia zaobserwowano u 30 proc. chorych – najczęściej były to skurcze mięśni, łysienie, zaburzenia smaku, spadek masy ciała i zmęczenie. Ponadto, poważne powikłania leczenia wystąpiły u 25 proc. badanych. Z powodu działań niepożądanych zmarło 7 badanych.

Podsumowując, badacze wykazali, że stosowanie vismodegibu u chorych z lokalnie zaawansowanym i rozsianym BCC przynosi korzyści. Warto jeszcze dodać, że obecnie prowadzone są badania nad skutecznością vismodegibu w leczeniu stadium rozsianego raka jelita grubego, drobnokomórkowego raka płuc, zawansowanego raka żołądka, raka trzustki, rdzeniaka zarodkowego i chrzęstniakomięsaka.  

Autor:

Ewa Witkowska